Mavi renginin özünde;

• ‘Annem Mavi Severdi ‘ 
• Mavi ile anlatılan bireysel özgürlüktür
• Bireysel özgürlüğün insan doğasına ne kadar uygun olduğu ve sonsuzluk

• Müziğin evrenselliği ve insanları birleştiren bir yapıya sahip olduğu ve bütünlük
• Aile ve hayat                         
• Hayata bağlanmak, mutluluk, birliktelik ve özgürlüğün sınırlayıcısı
• Hayatta yalnız kalmak, bağlanmaktan, sorumluluklardan ve acılardan kaçmak
• Geçmişe duyulan özlem ve bağlılık
• Bütün acılardan arınmak ve yeniden doğmak

Dünyayı gören, onu anlamlandırmamızı sağlayan bilincimizdir renkler. Gökyüzü ve deniz denince aklımıza mavi, toprak denince kahverengi, doğa denince yeşil geliyor. Peki ya renkler olmasaydı? O zaman gökyüzünün, denizin, toprağın ya da doğanın birbirinden ne farkı olurdu? Dünyamızı bir şenliğe çeviren renkler, insan psikolojisinde farklı duyguyu ve düşünceleri simgeliyor. 

MAVİ gökyüzü ve denizin rengidir. Kurtarıcı, sakinleştirici, yalnızlık, modernlik, sadakat, belirleyici, huzur, profesyonellik, kararlılık, barış, hijyen, iletişim, verimlilik, bilinç, akıl, temizlik, bilgelik, güven, inanç, gerçeklik ve cennet anlamına gelir.  

Ayrıca mavinin aşıladığı güven duygusu insanların kendine olan özgüvenlerinin artmasını da sağlar. 

Mavi diğer özelliklerinin yanı sıra, düşünceler hakkında katı ve kararlı bir renktir. Nostaljik olan bu rengin kararlılığı, bugün ve gelecekte her şeyi, geçmişte yaşanan deneyimlere bağlamasından gelir. 

Sevgiyi temsil eden mavinin ağrıları dindirme gibi bir enerjisi bulunur. Bu nedenle hastalık tedavilerinde mavinin enerjisi birçok kişi tarafından kullanılmaktadır. Özellikle depresyon ve ağrıyı tedavi etmek için mavi tercih edilir. Zihni rahatlatır, üretimi artırır.

Gökyüzünün rengi olan mavinin bir diğer özelliği ise sakinleştirici bir enerjiye sahip olmasıdır. Stres yönetimi için inanılmaz bir gücü vardır. Zihni sakinleştiren, kalp atış hızını yavaşlatan, kan basıncını düşüren ve kaygıları azaltmanıza yardımcı olan çok yatıştırıcı bir renktir. Zihnin rahatlaması sonucu insan daha üretken bir hale gelir. 

Freud maviyi, okyanusa benzetir, sakin diye betimlemiştir. Faber Birren ise mavinin tansiyonu düşürdüğünü söyler. Araplar ise mavi taşların, firuzenin kanın akışını yavaşlattığına inanır. Nazar boncuğu o yüzden mavi taşlıdır. Sakinleştirici bir renktir.

Mavi, en iştah kapatıcı renktir. Doğada mavi renkli yiyecek çok ender bulunur. Mavi yiyecekler insana itici gelir çünkü ilk çağlardan bu yana insanlar yiyecek ararken zehirli ya da bozulmuş (çürümüş) yiyeceklerden uzak durmayı öğrendiler.

Mavi, sinir sistemini rahatlatır. Zihni rahatlatan bir etkisi vardır ve vücudun sakinleştirici kimyasallar salgılamasına yol açar. Ayrıca insanlar mavi renkle yazılmış yazıları daha fazla akılda tutabilmektedirler. Mavi, genellikle yıldızları, geceyi, insan sıcaklığını, kalıcı ve derin duyguları, düşünceyi ve dinlenmeyi simgeler.

Freud’un sakin bir renk olarak nitelendirdiği mavi; dinginlik, sakinlik ve üretkenliği temsil eder. İnsanların görsel olarak görmekten/izlemekten keyif aldıkları alanlardan olan deniz-gökyüzü sıklıkla film ve dizilerde bu dinginlik ve sakinlik duygusunun izleyenlere iletilmesi için kullanılır. Soğuk bir renk olduğu için mavi, çoğunlukla anlatı mekanı olarak kutuplar/buzulların seçildiği filmlerde kullanılır. Benzer şekilde bilim-kurgu filmlerinde de tercih edilen mavi-beyaz ve açık tonlardır.

Üç Renk: Mavi

(Trois couleurs: Bleu), 1993 yapımı bir Fransız-Polonya yapımı film üçlemesinin ilk bölümüdür. Yönetmenliğini ve senaristliğini Krzysztof Kieślowski yapmıştır.  

Gökyüzü Neden Mavidir?

Güneş ışığı atmosfere girdiğinde saçılan ışınların dalga boyları farklı farklıdır. Bu farklılık saçılma anında farklı renklerin oluşmasını sağlar. Kısa dalga boylu ışınlar mor, mavi ve yeşil renkler olarak; uzun dalga boylu ışınlar ise sarı, turuncu ve kırmızı renkler olarak saçılır. Fakat kısa dalga boylu ışınlar daha fazla saçılır. 

Saçılmayı, gökyüzünü “fırçayla boyama” gibi düşünebilirsiniz. Daha çok saçılan renkler, gökyüzünde daha çok alanda etkili olarak baskın renk olmaktadır. Güneşten gelen kısa dalga boylu, dolayısıyla daha çok saçılan ışınların büyük bir kısmı mavidir, bu yüzden gökyüzünü mavi görürüz.

Atmosferden geçerken ışık, havadaki gazlar ve partiküller tarafından emilir ve sonra dalga boyu uzunluğuna göre farklı yönlere saçılır. En kısa dalga boyuna sahip mavi ışınlar daha geniş bir alana saçılırlar. İşte, gökyüzünün mavi görünmesine neden budur.

Mavi Saat (Fransızca: l’heure bleue), gün doğumundan önce ve gün batımından sonra olmak üzere gece ve gündüz arasındaki zaman süresinde ortaya çıkan gökyüzünün neredeyse tamamının mavi renkle doldurulduğu alacakaranlık. Rayleigh saçılımı etkisinden kaynaklanır.

Gökyüzü, romantik bulduğumuz pek çok bilimsel olayın gerçekleştiği güzel kubbemiz. Gökyüzünün gecesi aylı yıldızlı başka güzel, gündüzü rengarenk bir başka güzeldir. Herkesin bir gökyüzü merakı ve sevdası vardır. Gün batımında veya gün doğumunda oluşan renklere hayran olmayan var mıdır acaba ya da gökkuşağı görünce sevinmeyen!

Yaşam kaynağımız Güneş’in yaydığı ışınlar atmosfere girer ve bazı engellerle karşılaşır. Bu ışınların bir kısmı bu engeller tarafından absorbe olur, bir kısmı saçılır, bir kısmı da yansır. Atmosfere girdiğinde beyaz renkli olan güneş ışınları gözümüze başka başka renklerde görünür. Peki nedir bu engeller? Atmosferde su buharı molekülleri (H2O), hava molekülleri (Havanın yaklaşık %78’i azot gazı, yaklaşık %20’si oksijen gazı, geri kalanı da argon başta olmak üzere diğer asal gazlar ve karbondioksittir.), ozon gazı ve havada her zaman bulunmayan ve oranları bölgeden bölgeye değişen kirletici gazlardır.

Deniz Neden Mavidir?

Denizin mavi rengi su moleküllerinin ışığı emme ve yansıtma özelliğindendir. Güneş ışığında bütün renkler mevcuttur. Deniz suyu güneş ışığının dağılımındaki kırmızı taraftakileri emer, mor tarafındakileri yansıtır. Denizde bundan dolayı mavi renkte görünür.

Renk sıcaklığı nedir?

Renk sıcaklığı (CCT), ışık kaynağının yaydığı görünür ışığın sahip olduğu ışık rengini belirtir. CCT‘nin açılımı Correlated Color Temperature‘dır ve İlişkili Renk Sıcaklığı anlamına gelir. Işık kaynağının rengini derecelendiren ve tanımlayan ifadedir.

Metal bir cismi ısıttığınızda, cismin ışıldadığını görürsünüz. Cisim ısıtıldıkça, sıcaklığına bağlı olarak turuncu, sarı ve mavi gibi çeşitli renklere bürünür. Renk sıcaklığı da, ışık kaynağına yakın bir renk tonunu yakalayan kara cismin Kelvin cinsinden sıcaklığıdır.

Kelvin, tıpkı santigrat gibi sıcaklığı belirten uluslararası birimdir. Santigrat derecesinden farklı olarak sıfır noktasını mutlak sıfır yani -273,15 °C alır. [K] = [°C] + 273, 15  formül yardımıyla, santigrat derece sıcaklığı, kelvin derecesine çevirmek mümkündür.

Metal cismi Isıtmaya devam ettiğimizde renk değişmeye başlar. 5000K sıcaklığına ulaştığımızda akkor (beyaz) renge ulaşırız. Isı daha artırılmaya devam edilirse 10000K sıcaklığında mavi bir renk alacaktır. İşte bu nedenle ışığın ısısı Kelvin (K) ile gösterilir ve kelvinmetre ile ölçülür. 

Renk sıcaklığı kavramı, aydınlatma, fotoğrafçılık ve yayıncılık gibi alanlarda kullanılmaktadır.

Aydınlatma sektöründe renk sıcaklığı, beyaz rengin tonlarını sınıflandırmak için kullanılır. Kelvin birimiyle birlikte kullanılan bu değer küçüldükçe ışık rengi turuncuya doğru gider, büyüdükçe maviye yaklaşır.

Yaygın olarak karşımıza çıkan renk sıcaklıkları 1000 K – 12000 K aralığındadır.

1700 K – 1800 K aralığı, ateşin, mum ışığının ve gün doğumu ile batımında ortaya çıkan kırmızımsı renge denk gelmektedir.

2400 K – 3500 K aralığı ise, akkor flamanlı lambaların ve sıcak beyaz renkteki floresan ve LED lambaların rengine eşittir.

4500 K – 6500K aralığı ise, gün ışığına, xenon, floresan ve LED lambaların yaydığı maviye yakın beyaz ışığı temsil eder.

6500 K değerinin üzerine çıkıldığında ise beyaz ışıktan uzaklaşılır daha çok mavi içeren renkler elde edilir.

Sami TÜRKAY

Ekim 2023