Fotoğraf: Fikret ÖZKAPLAN – Kurtuluş Savaşı Siperleri
Kurtuluş Savaşı Alanlarını Fotoğraflamak
Fotoğrafa başladığım günlerden bu güne kadar, yaklaşık otuz yıldır Türkiye’deki Milli Parkları fotoğraflamaya çalışıyorum. Milli Park ilan edilen yerler içerisinde, savaş tarihi bakımından çok önemli yerler bulunmaktadır. Bu mirasın gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla Malazgirt, Nene Hatun, Sarıkamış, Kop Dağı, Gelibolu, İnebolu ve Kurtuluş Savaşı’nın yaşandığı coğrafyalar Tarihi Milli Park olarak ilan edilmiş ve koruma altına alınmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli Milli Mücadele yıllarında atılmış ve Kurtuluş Savaşı’nın ardından 29 Ekim 1923 günü resmiyet kazanmıştır. Geçen 100 yıl sonrasında, bu muharebelerin yaşandığı alanların çoğu yok olmaya yüz tutsa da belirginliğini korumakta ve tarihi izleri hala taşımaktadır.
1981 yılında Afyonkarahisar, Kütahya ve Uşak illerinin sınırları içerisindeki Büyük Taarruz’un yaşandığı alanlar, Başkomutan Tarihi Milli Parkı olarak; 2015 yılında Polatlı ve Haymana arasındaki meydan muharebesinin yapıldığı alanlar, Sakarya Meydan Muharebesi Tarihi Milli Parkı adıyla; 2018 yılında da Karadeniz’i Ege Denizi’ne bağlayan ‘’Kağnı Yolu’’, İstiklal Yolu Tarihi Milli Parkı olarak ilan edilmiştir.
Kurtuluş Savaşı’nın yaşandığı Başkomutan Tarihi Milli Parkı alanını ilk kez fotoğraflamaya başladığım günden bugüne on beş yıl geçmiş ve bu süre içinde iki kez fotoğraflamak üzere gitmiştim. O zamanlarda mevzileri çalışmak gibi bir fikre sahip değildim. Sadece Kocatepe’de taş taş üstüne konularak yapılan mevzileri görmüş ve fotoğraflamıştım. 2015 yılında ise Sakarya Savaşı’nın yaşandığı alanlar da milli park olarak ilan edilince eksik halka tamamlanmıştı. Sakarya Meydan Muharebesi ile ilgili milli park sınırlarında en dikkat çekici değer, mevzilerin hala görünebiliyor olmasıydı. Bu mevziler ilgililerce tespit edilmiş ve sınırları çizilmişti.
Sakarya Meydan Muharebesi tarihini okumaya başladıkça gördüm ki, mevziler sadece milli park ilan edilen sınırların içinde değiller. Sakarya Savaşı’nın hem öncesi var, hem de sonrası var. Öncesinde; Yunanlılar 15 Mayıs 1919’da İzmir’i işgal ettikten sonra ‘’Megali İdea’’ düşüncesiyle Ankara’ya kadar yürüyüşe geçmiş, Kütahya-Eskişehir Muharebeleri yaşanmıştı. Sonrasında ise Yunanlılara karşı Takip Harekatı başlatılmış ve Afyonkarahisar’a kadar sürülmüşlerdi. Bu muharebelerin yaşandığı alanlarda da mutlaka savaşın izleri duruyor olmalıydı.
Ankara’dan Eskişehir’e, Afyonkarahisar’dan Kütahya’ya, Uşak’tan Denizli’ye, Manisa’dan İzmir’e kadar tüm dağları, tepeleri ve köyleri araştırarak işaretlemeler yaptım. Kimi yerlerde mevzileri, kimi yerlerde şehitlikleri, kimi yerlerde de anıtları bulmayı başarmıştım. Bu yerlerin bir kısmını bu bölgelere yaptığım seyahatlerde haritayla, pusulayla ya da GPS koordinatlarıyla bulup fotoğraflamaya çalıştım. Elbette bu proje hem zaman, hem de sabır gerektirdiğinden, savaş alanlarının tamamının fotoğraflanması daha uzun yıllar sürecek gibi görünüyor.
Siperden Sipere ‘’Vatan Sathı’’ adlı bu fotoğraf çalışması, Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100. Yılı’nda Milli Mücadele yıllarına ışık tutması ve bir hafıza oluşturması amacıyla özel olarak hazırlanmıştır.
19 Mayıs 1919’da bağımsızlık meşalesini Samsun’ da ateşleyen Mustafa Kemal Atatürk’ e, silah arkadaşlarına, şehitlik mertebesine ulaşan ve vatanını kanının son damlasına kadar savunan Türk askerine, Milli Mücadelemize katkı veren, bizlere bu armağanı yaşattıran ve bugünlere kadar getiren herkese minnet ve şükran borçluyuz. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun…
Fikret ÖZKAPLAN
1 Ekim 2023